In de podcast ‘Iconen van de Geschiedenis’ duiken journalist Bart D’Hanis (21) en historicus en politicologiestudent Sebas Lammers (22) uit IJsselstein tweewekelijks met een expert in een historische (wereld)gebeurtenis. Deze keer is historicus en schrijver Bram de Graaf, auteur van het boek ‘Het verraad van Benschop’ te gast. Locatie: gevangenis het Wolvenplein in Utrecht. “Hier hebben de verzetsstrijders daadwerkelijk gevangen gezeten”, vertelt Sebas.
Het is de week van 4 en 5 mei. Niet toevallig dat podcastmakers Sebas en Bart kozen voor een onderwerp over de Tweede Wereldoorlog. En ze bleven dit keer dicht bij huis. “Deze podcast is eigenlijk geen onderdeel van onze reguliere serie, maar een ‘special’ zegt Sebas. Beide mannen wonen in IJsselstein en zijn mede door hun studie geïnteresseerd in het onderwerp geschiedenis. Hoe kwamen ze op het idee voor deze podcast? “We werkten op dat moment allebei in de bibliotheek van IJsselstein, en daar ontdekten we het boek Het verraad van Benschop.” Hun interesse voor dit intrigerende verhaal is gewekt. “Ik heb het boek zelfs van Bart voor m’n verjaardag gekregen”, lacht Sebas.
Andere Tijden
Ze zoeken contact met auteur Bram de Graaf. Hij schreef het boek over dit vergeten stuk van de geschiedenis al een aantal jaar geleden. “Bram was meteen enthousiast over de podcast, maar hij moest wel even in zijn geheugen graven.” De schrijver is historicus en werkt voor diverse media. Hij maakt onder andere documentaires over de Tweede Wereldoorlog voor Omroep Max. Ook werkt hij mee aan het geschiedenisprogramma ‘Andere Tijden’ van de NTR.
In shock
Het verraad van Benschop vertelt het verhaal van een klein boerendorp in de regio Utrecht, en hoe de Tweede Wereldoorlog hier -niet lang voor de capitulatie- onverwacht en genadeloos ingrijpt. Het is februari 1945, de oorlog lijkt bijna voorbij, en dan doen de Duitsers een inval in het dorp. Een groot aantal mannen wordt weggevoerd en de Duitsers fusilleren zeven van de gearresteerde mannen. Ze zijn verraden. Maar door wie? Benschop blijft in shock achter.
Grijs gebied
Deze pijnlijke geschiedenis leeft nog steeds in Benschop. Aan het Benedeneind Zuidzijde is langs de weg een herdenkingsmonument geplaatst. Hier wordt de tragische gebeurtenis ieder jaar op 4 mei herdacht. Ook Bram de Graaf is van de partij. “Ik kom uit deze regio en heb hier nog familie wonen.” Hij vindt het belangrijk dat het verhaal blijft leven. Een van zijn belangrijkste conclusies na het schrijven van het boek: “De Tweede Wereldoorlog was niet zo zwart-wit als vaak gedacht wordt. Er is een enorm grijs gebied.”
Wie zat erachter?
De mannen gaan in het gesprek met De Graaf uitgebreid in op de gebeurtenissen en de rol van de inwoners in die roerige periode. De namen Klever en Van Ieperen kom je nog veelvuldig tegen in Benschop. Komt er ook een antwoord op de vraag die iedereen in Benschop lang heeft beziggehouden: “Hoe heeft dit kunnen gebeuren en wie zat er achter?” Je hoort het in de podcast ‘Iconen van de geschiedenis’.
Foto: Jakob de Jong, 20 september 1944. We zien als vierde van links Theo Klever en als vijfde van links Jan Aart van Ieperen. Theo Klever en Jan Aart van Ieperen leidden het verzet.
